حسابداری عملیات چیست ؟
حسابرسی انواع مختلفی دارد و هر شرکتی بنا به صرفه و منفعت خود یکی از آنها را پیش می‌گیرد. یکی از انواع خدمات حسابرسی حسابرسی عملیاتی است که دارای سه فاکتور اصلی یعنی کارایی، صرفه اقتصادی و اثربخشی می‌باشد.
با یک تعریف ساده حسابرسی عملیاتی را می‌توان اینگونه بیان کرد: حسابرسی عملیاتی شامل فرآیندهایی می‌شود که از قبل مشخص می‌شوند تا با ارزیابی‌‌های منظم، کارایی یک سازمان را بالا ببرند و صرفه اقتصادی به بار آورند.
در واقع حسابرسی عملیاتی یکی از مهم‌ترین بخش‌های بهینه‌سازی واحدهای اقتصادی به شمار می‌رود. با ما همراه باشید تا شما را با این نوع از حسابرسی آشنا کنیم و کاربردها و اهداف آن را بررسی کنیم.
حسابرسی عملیاتی چیست و چگونه انجام می‌شود؟
در دنیای امروز حسابرسی عملیاتی بسیار بیشتر از قبل مورد استقبال قرار گرفته و یکی از رایج‌ترین انواع حسابرسی‌ها است که در سازمان‌ها و اداره‌ها کاربردهای زیادی دارد. به طور کلی اهداف حسابرسی عملیاتی شامل موارد زیر می‌شود.
- گزارش‌گیری
- ارزیابی عملکرد
- شناسایی فرصت‌های بهبود عملیات
- ارائه پیشنهادهایی برای بهبود عملیات یا لزوم انجام بررسی بیشتر
ارزیابی عملکرد
ارزیابی عملکرد همانطور که از نامش پیداست یعنی حسابرس باید بررسی کند و ببیند که روند طی شده در شرکت با نقشه و برنامه‌ریزی که از قبل پیش‌بینی شده است، چقدر فاصله دارد. آیا مواردی که انتظار داشته‌اند محقق شده یا نه. دلایل به ثمر رسیدن انتظارات یا عدم محقق شدن آنها چیست.
حال در صورتی که موارد اجرایی در شرکت مطابق با برنامه پیش نرود باید آنها را اصلاح کرد.
شناسایی فرصت‌های بهبود عملیات
یکی دیگر از اهداف حسابرسی عملیاتی شناسایی فرصت‌های بهبود عملیات است. به این معنا که حسابرس باید اطلاعات را جمع آوری کند و فرصت‌هایی که سودآور هستند و صرفه اقتصادی خوبی برای شرکت دارند را شناسایی کند تا شرایط مالی را بهبود بخشد. این عمل نیاز به چند اقدام دارد از جمله:
- شناخت قوانین
- بررسی عملکرد سابق
- تشخیص منابع بالقوه
- محاسبه زمان مورد نیاز
- شناسایی ریسک‌های موجود
- بررسی و شناخت کلی از وضعیت موجود
- درک صحیح از انتظارات و معیارهای موجود
ارائه پیشنهادهایی برای بهبود عملیات یا لزوم انجام بررسی بیشتر
در این قسمت حسابرس باید شرایط را بسنجد و بر اساس موقعیت و فرایندهای انجام شده به ارائه راهکار و پیشنهادهای لازم بپردازد تا شرکت را سمت صرفه اقتصادی سوق دهد.
گزارش‌گیری
- پیشنهادات
- روش اجرا
- مراحل انجام پروسه
- محدودیت‌‌ها و موانع موجود
- هدف از حسابرسی و بررسی گستره عملیات
فواید حسابرسی عملیاتی
حسابرسی عملیاتی فواید بسیار زیادی برای شرکت‌ها و سازمان‌ها دارد و هر مدیر موفقی برای صرفه اقتصادی و سود بیشتر باید حسابرسان متخصصی را به کار گیرد. از فواید دیگر حسابرسی عملیاتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- شناسایی نقاط ضعف و حل آنها
- ارزیابی مستقل هر بخش جداگانه
- شناسایی و پیدا کردن راه‌های جایگزین
- بررسی توانایی‌ها و فرصت های ویژه تا حصول سود بیشتر و افزایش درآمد
- شناسایی اهداف و سیاست های ناشناخته سازمان که روی آنها کار نشده است.
مراحل انجام حسابرسی عملیاتی
حسابرسی عملیاتی کار بسیار دقیقی است و مراحل آن باید با دقت فراوان انجام شود تا نتیجه‌بخش باشد. برنامه‌ریزی و تدوین مراحل حسابرسی نیازمند وقت فراوان و متخصصان این حوزه است. این مراحل شامل :
- تعیین اهداف کلی (ارزیابی عملکرد، شناسایی فرصت‌ها، ارائه پیشنهاد)
- جمع‌آوری اطلاعات
- تدوین طرح کلی
- مستند سازی و درک شرایط موجود
- ارزیابی کنترل‌های موجود
- آزمون کنترل‌های موجود
- شناسایی حوزه‌های دارای ریسک بالا
- بسط و تکمیل یافته‌های حسابرسی
- ارائه پیشنهاد
- تهیه گزارش
اصول اخلاقی حسابرسی عملیاتی
همانطور که گفتیم حسابرسی یک فرایند بسیار پیچیده است و اهداف آن هم حساسیت‌های خاص خود را دارد. هر فردی که حسابرس عملیاتی برمی‌گزیند به او کامل اعتماد می‌کند و انتظار دارد که از اعتمادش سواستفاده نشود. هر مدل از انواع حسابرسی اصول اخلاقی خاص خود را دارند؛ البته نقاط مشترک بسیار زیادی هم در بین آنها به چشم می‌خورد. در شرکت‌های دولتی رعایت اصول اخلاقی بسیار حیاتی‌تر است.
اصول اخلاقی
منافع عمومی: رفاه مردم و گروهی که مورد حسابرسی قرار می گیرند به عنوان منافع عمومی آن‌جا است. حسابرس مسئولیت خطیری دارد؛ او قبول کرده است که در جهت منافع عمومی قدم بردارد و نباید خلاف آن عمل کند. حسابرسی عملیاتی مسئولیت اخلاقی بالاتری نسبت به بقیه انواع حسابرسی‌ها دارد. بنابراین اولویت حسابرس باید پایبندی به اصول اخلاقی باشد.
درستکاری: درستکاری نیز بخشی از همان اخلاق حرفه‌ای و پایبندی به آن است که حسابرس باید به آن توجه کند. حسابرس‌ها باید در رابطه با واحدهایی که در آن‌جا مسئولیت حسابرسی دارند، کار خود را کاملاً بی‌طرفانه و غیر جانبدارانه انجام دهند تا قابل اعتماد باشند. گرفتن تصمیم همسو با منافع مشترک عمومی بخشی از این درستکاری می‌باشد.
استفاده درست از اطلاعات: در ایران و کشورهای دیگر حسابرس‌ها به اطلاعات شرکت دست می‌یابند و نباید این اطلاعات را در اختیار اشخاص دیگر حتی خانواده خود قرار دهند و باید تنها از آنها در جهت منافع عمومی استفاده کنند.
استانداردهای عمومی در حسابرسی عملیاتی
در این بخش، استاندارد های عمومی که مربوط به اجرای روند حسابرسی عملیاتـی است ارائه می شود. استانداردهای این بخش بصورت جداگانه شامل موارد زیر می شود:
- استقلال
- قضاوت حرفه ای
- صلاحیت
- اطمینان از کار و کنترل کیفیت
